พิธีกรรมการลอยเรือชาวเลภูเก็ต

ทั้งชาวเลและชาวเลสิงห์มีการเตรียมสร้างเรือพิธี พิธีกรรมก่อนลอยเรือดังนี้

๑. ใช้ไม้ทองหลางเป็นโครงแกนของท้องเรือพิธี หัวเรือท้ายเรือและจังกูดมีความยาว ๕-๗ เมตร ใช้ไม้ระกำต่อเป็นตัวเรือกว้างประมาณ ๑ เมตร ความสูงท้องเรือ ถึงกราบขอบเรือประมาณ ๗๐ เซนติเมตร ติดเสากระโดงเรือด้วยไม้ขนาดนิ้วหัวแม่มือ ๓ เสา สูงประมาณ ๒ เมตร มีผ้าขาวเป็นใบเรือ

๒. การไปตัดไม้ทองหลางไม้ระกำเพื่อประกอบเป็นเรือพิธีและไม้กายู่ฮาดั๊กทำในตอนเช้าวันขึ้น ๑๔ ค่ำ เดือน ๖ และเดือน ๑๑

๓. ชาวเลจะไปหลา หลาคือศาลาหรือศาลพระภูมิเจ้าของชาวเลเป็นที่สิงสถิตของโต๊ะตามี่ หัวหน้าทำพิธี ผู้ติดต่อกับโต๊ะตามี่เรียกว่า โต๊ะหมอ ชาวเลจะไปหลาเวลา ๑๖.๐๐ น. ของวันขึ้น ๑๔ ค่ำ เดือน ๖ และเดือน ๑๑ ชาวเลผู้ชายผู้ติดตามคนหนึ่งจะถือตะกร้าใส่ไก่ย่าง หัวเล็บเท้าและเครื่องในก็เอาไปด้วย นอกนั้นก็มีเหล้า น้ำ เปลือกหอย ข้าวตอกและกำยาน ชาวเลคนอื่น ๆ ถือจานใส่ขนมหัวล้าน เทียน หมากพลูและยาสูบ เดินตามโต๊ะหมอไปร่วมพิธีที่หลาโต๊ะตามี่ เมื่อพิธีที่หลาเสร็จแล้วชาวเลจะแห่ไม้และวัสดุเตรียมสร้างเรือพิธี

๔. ตอนเย็นเวลาประมาณ ๑๗.๐๐ น.ชาวเลทั้งหญิงและชาย ช่วยกันขนวัสดุที่จะใช้ประกอบพิธีมีขบวนแห่โดยมีดนตรีพื้นเมืองนำหน้า และช่วยกันต่อเรือพิธีให้เสร็จก่อนฟ้าสาง

๕. เมื่อชาวต่อเรือเสร็จ ชาวเลจะทยอยไปที่เรือพิธีตั้งแต่เวลา ๐๔.๐๐ น. ของเช้า มืดขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๖ และเดือน ๑๑ สิ่งของที่แต่ละครอบครัวจะเอาใส่เรือพิธีคือ ไส้ไม้ระกำ ที่แกะเป็นตุ๊กตาแทนคนในครอบครัวจำนวนเท่าสมาชิกในครัวเรือน เล็บ ผม และข้าวตอก ก่อนจะซัดข้าวตอกใส่เรือ ชาวเลจะกำข้าวตอกลูบไล้ตามตัวตั้งแต่หัวจรดเท้า ให้ข้าวตอกเอาความชั่วร้ายออกจากร่างกาย แล้วซัดใส่เรือพิธี

๖. เวลา ๐๖.๐๐ น. โต๊ะหมอมาสวดคาถาที่ท้ายเรือ ชาวเลชายช่วยกันยกเรือพิธี แบกหามลงไปบรรทุกเรือหางยาวที่เตรียมไว้นำไปลอยเรือพิธีที่ทะเลลึก เป็นการกันไม่ใช่ตามชั่วร้ายในลำเรือย้อนกลับมาสู่หมู่บ้าน หากเรือย้อนกลับเข้ามาสู่หมู่บ้านพวกชาวเลต้องเริ่มพิธีกันใหม่ชาวเลสิงห์

๑. จะใช้ต้นกล้วยทั้งต้นเป็นโครงแกนท้องเรือ ใช้ไม้สักหินขนาดหัวแม่มือเป็นแกนยึดต้นกล้วยไว้ด้วยกัน กราบข้างเรือจะใช้กาบกล้วยแทนกระดาน ขนาบไว้ด้วยไม้สักผูกด้วยหวายนา ท้ายเรือรูปทรงคล้ายท้ายเรือสำเภา หัวเรือทำด้วยก้านเครือกล้วยทั้งท่อน ความยาวของเรือพิธีจากหัวเรือจดท้ายเรือยาวประมาณ ๓ เมตร กว้าง ๑.๕ เมตร สูง ๑.๓๐ เมตร เมื่อติดตั้งเสากระโดงจะสูงเป็น ๒ เมตร

๒. ชาวเลสิงห์ผู้ชายจะไปตัดไม้สัก หวายนาและต้นกล้วยในตอนเช้าของวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๖ และเดือน ๑๑ เริ่มประกอบเป็นลำเรือพิธีเวลาประมาณ ๐๙.๐๐ น. จะต่อเรือและติดใบเรือเสร็จสิ้นประมาณเวลา ๑๕.๐๐ น.

๓. เวลา ๑๕.๐๐ น. ของวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๖ และเดือน ๑๑ ชาวเลสิงห์ จะเอาเสื้อผ้าเก่า ๆ ตุ๊กตากาบกล้วยแทนคนในครอบครัว จำนวนเท่าสมาชิกในครอบครัวและกระทงน้ำไปใส่ในเรือพิธี

๔. ชาวเลสิงห์จะไปประกอบพิธีที่หลา หลาคือศาลาหรือศาลพระภูมิเจ้าที่ของชาวเลสิงห์ เวลาประมาณ ๑๗.๐๐ น. ในวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๖ และเดือน ๑๑ ชาวเลสิงห์จะประกอบพิธีเมื่อชาวเลสิงห์ได้เขาขนมข้าวปลาอาหารใส่จาน หรือถาดไปวางไว้ที่หลาแล้ว อาหารแต่จะถาดมีข้าวสุก ข้าวเหนียว ขนมเปียก แกงปลา ปลาทอด หมากพลู ยาสูบ และน้ำ เป็นต้น

๕. โต๊ะหมอนั่งทำพิธีหน้าหลา ชาวเลสิงห์นั่งอยู่ใกล้โต๊ะหมอเป็นรูปครึ่งวงกลม เว้นที่ไว้ทางด้านหลังหลาเท่านั้น โต๊ะหมอให้ชาวเลชายคนหนึ่งถือกะลาใส่กำยานเดินวนรอบหลานซ้าย ๓ รอบ เอาข้าวตอกซัดไปที่หลา โต๊ะหมอใช้มือกำควันกำยานมาลูบไล้ตัวและใช้มือป้องเปลวเทียนพร้อมสวดคาถาแล้วดับเทียน ตัวแทนโต๊ะหมอจึงไปดับเทียนบนหลา

๖. เมื่อทำพิธีที่หลาเสร็จเรียบร้อย ก็จะมาร่วมประกอบพิธีที่เรือพิธี ชาวเลสิงห์ถือจานใส่ข้าวสารซึ่งย้อมสีเป็นสีต่าง ๆ เช่น เหลือง แดง เขียว ฟ้า ส้ม เป็นต้น พร้อมด้วยด้ายสีแดงมามอบให้โต๊ะหมอสวดคาถาใส่จานให้ แล้วจึงเอาด้ายไปผูกข้อมือให้กับสมาชิกในครอบครัวและเอาข้าวสารที่ประกอบพิธีแล้วไปซัดรอบ ๆ บ้านของตน โต๊ะหมอก็ประกอบพิธีที่เรือพิธีในขณะที่ประกอบพิธีห้ามคนเดินผ่านหัวเรือ โต๊ะหมอเดินวนรอบเรือวนซ้าย ๓ รอบ รอบสุดท้ายจะเปล่งเสียงนำโห่ทิศละลาชาวเลสิงห์จะชัดข้าวสารที่เหลือใส่เรือพิธี รอสัญญาณจากโต๊ะหมอแล้วยกเรือพิธีไปบรรทุกเรือหางยาวไปลอยกลางทะเลลึก เหมือนกับของกลุ่มชาวเล